Het ontwerpen van de mobiliteit van de toekomst is complex, door meerdere factoren. Vanuit de Europese Unie is de urgentie hoog om de CO²-uitstoot drastisch te verlagen. Daarnaast worden onze steden drukker en neemt de diversiteit aan vervoermiddelen toe. Met duurzamere keuzes en toenemende druk op energievoorzieningen in gedachten, rijst de vraag: hoe kunnen we het verkeer beter spreiden en reiskeuzes beïnvloeden?

Als wetenschapper van de afdeling Transport & Planning van de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen onderzoekt Nejc Geržinič hoe reizigers keuzes maken. Hiervoor maakt hij gebruik van een ‘serious game’: een simulatie met een groep mensen, waarbij zij inschatten hoe zij in verschillende situaties zouden reizen. Nejc hoopt beter inzicht te krijgen in de voorkeuren van reizigers, door te variëren met verschillende factoren, zoals weersomstandigheden, type reis, de reistijd en de reiskosten. Daarbij speelt ook het type reis een rol: gaat het om woon-werkverkeer of is het een ritje in je vrije tijd?

Reistegoed

Nejc licht toe: “Het experiment bestaat uit verschillende situaties, die telkens op één aspect variëren. Iedere deelnemer krijgt aan het begin van de simulatie een reistegoed: deze zogenoemde credits kun je inzetten tijdens twaalf rondes. Zo kost een autorit meer dan een fietsrit en ligt de prijs van openbaar vervoer daar tussenin. De tijd om je auto te parkeren en je fiets te stallen is hierin ook meegerekend. Je moet wel tactisch je credits inzetten: als je tegoed op is, kun je in principe niet meer reizen. Een interessante toevoeging aan de simulatie is de mogelijkheid om credits te kopen en te verkopen. De gezamenlijke aan- en verkoop van credits bepaalt steeds de marktwaarde. Als de behoefte aan credits hoog is, dan worden deze automatisch duurder. Naast de reiskeuzes van de deelnemers, biedt ook het verhandelen van de reisrechten inzichten in het gedrag”.

Eerste inzichten

Inmiddels is het experiment met verschillende groepen uitgevoerd. Nejc vertelt: “De eerste inzichten zijn bekend: 38% van de deelnemers kiest over de gehele linie bij voorkeur voor de fiets, 16% voor de auto en 11% gaat voor het openbaar vervoer. De overige deelnemers (35%) hebben geen sterke voorkeur: zij bepalen hun keuze meer op de variabele omstandigheden. Verder valt op dat degenen die voor het openbaar vervoer kiezen, dit uit overtuiging doen. Zij zijn tamelijk ‘ongevoelig’ voor kosten, kredietsaldo en wisselkoers. In de andere categorieën zitten meer fluctuaties. Verder is ook duidelijk geworden dat de factor ‘weer’ in Nederland anders beoordeeld wordt dan in Zuid-Europese landen. In de toekomst wordt nog veel meer data verzameld, om er daadwerkelijk voorspellingen mee te kunnen doen”.

Aanvullend op de live experimenten, krijgen de onderzoekers ook waardevolle informatie uit gesprekken met deelnemers. Bijvoorbeeld over hoe ze tegen dit systeem aankijken, en waarom ze bepaalde keuzes maken. Aanvullend wordt ook een online experiment uitgevoerd, waarbij de deelnemers niet met elkaar in contact staan. Dit geeft een andere dynamiek, omdat mensen niet door elkaar beïnvloed worden als ze elkaar niet zien.

Toepassingen

Dit onderzoek is onderdeel van het project Dit4Tram, waarbij onder andere slimme algoritmes worden ontwikkeld voor duurzame mobiliteit. In deze eerste opzet van het onderzoek worden eenvoudige reizen voorgelegd, om te begrijpen hoe mensen in verschillende situaties omgaan met reisrechten. In vervolgonderzoek moet het experiment steeds realistischer worden. Meer variabelen betekent ook complexere methodes om betrouwbare analyses te maken. Daarnaast zijn er veel andere vraagstukken die meespelen, voordat een systeem met reisrechten daadwerkelijk ingevoerd wordt. Denk hierbij aan een privacyproof systeem, juridische aspecten, de publieke opinie en de landelijke politiek.